“ขยะไม่ใช่ผู้ร้าย” แต่การจัดการต่างหากที่ส่งผลให้ขยะเป็นผู้ร้าย ขยะจะกลายเป็นสิ่งที่มีมูลค่า หรือจะกลายเป็นมลพิษ ขยะเหล่านี้สามารถเป็นได้ทุกอย่าง ทั้งวัสดุรีไซเคิล ปุ๋ย หรือแม้กระทั่งพลังงาน ทุกอย่างเริ่มต้นที่การจัดการขยะที่ต้นทาง สามารถช่วยลดภาระงบประมาณ สร้างรายได้ อีกทั้งยังลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมจากการกำจัดขยะที่ปลายทาง และลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการกำจัดขยะอีกด้วย
กทม. สสส. และสถาบันวิจัยสภาวะแวดล้อมจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยและภาคีเครือข่าย ได้จัดทำโครงการพัฒนาเขตนำร่องการจัดการขยะมูลฝอยที่ต้นทางอย่างยั่งยืนในกรุงเทพมหานคร จัดขึ้นภายใต้แนวคิดการจัดการขยะเหลือศูนย์ (Zero-waste), แนวคิดโรงเรียนปลอดขยะ (Zero-waste school), แนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy), แนวคิดสำนักงานสีเขียว (Green office) โดยมีระยะเวลาโครงการตั้งแต่ มกราคม 2566 ถึง มีนาคม 2567
มีวัตถุประสงค์โครงการ ดังนี้
- พัฒนาระบบการจัดเก็บขยะแบบแยกประเภทและระบบข้อมูลกลาง
พัฒนาระบบการจัดเก็บขยะแบบแยกประเภท, ระบบข้อมูลกลางและการแสดงผล, การจัดการขยะที่ต้นทางในเขตนำร่อง ปทุมวัน และหนองแขม - ส่งเสริมแหล่งกำเนิดลดการสร้างขยะและคัดแยกขยะ
ส่งเสริมแหล่งกำเนิดขยะสำคัญในเขตปทุมวันและหนองแขม ได้แก่ โรงเรียน วัด ชุมชน (หมู่บ้านจัดสรร, คอนโดมิเนียม) อาคารสำนักงาน โรงแรม เป็นต้น (ไม่น้อยกว่า 42 องค์กรต่อเขต) ให้เข้าใจและรับรู้ในการแยกขยะจากต้นทาง - พื้นที่ต้นแบบการกำจัดขยะอินทรีย์
– มีปลายทางรองรับขยะอินทรีย์โดยเฉพาะขยะอาหารจากแหล่งกำเนิดขยะ ในเขตหนองแขมขนาด 1 ตันต่อวัน
– กรุงเทพมหานครมีศูนย์สาธิตและแหล่งเรียนรู้การกำจัดขยะอินทรีย์ด้วยการเลี้ยงหนอนแมลงทหารดำ
ประโยชน์ที่ได้รับจากการจัดการขยะจากต้นทาง
- สร้างภาพลักษณ์การเป็นองค์กร/หน่วยงานที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสามารถนำไปใช้ในการสื่อสารด้านความยั่งยืนขององค์กร (สำหรับผู้ประกอบการ ถือเป็นการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับแบรนด์)
- ลดค่าใช้จ่าย 1) ลดค่ากำจัดขยะ 2) ลดการซื้อวัตถุดิบจากการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าและหมุนเวียนทรัพยากร
เช่น การทำปุ๋ยหมักจากเศษอาหารมาปลูกผัก ทำให้ไม่ต้องซื้อผักและได้วัตถุดิบปลอดภัยไร้สารพิษ การทำน้ำยาอเนกประสงค์จากเปลือกผลไม้ เป็นต้น - เพิ่มรายได้จากการขายวัสดุที่ผ่านการคัดแยก
- แบ่งปันทรัพยากรให้กับชุมชนรอบข้าง
สิ่งที่องค์กรจะได้รับจากโครงการ
- ค่าที่ปรึกษาช่วยจัดอบรมเรื่องการจัดการขยะให้กับคนในองค์กรและให้ความรู้และคำแนะนำแก่คณะทำงาน (ตลอดโครงการ ไม่มีค่าใช้จ่าย)
- เชื่อมต่อปลายทางของขยะและวัสดุประเภทต่างๆ ทั้งกรุงเทพมหานครและภาคเอกชน
- ได้รับการสนับสนุนป้าย สติ๊กเกอร์ สื่อรณรงค์และวัสดุอุปกรณ์ส่งเสริมการลดและคัดแยกขยะ (ตามวงเงินที่กำหนด)
- สนับสนุนค่าอาหารว่างจัดประชุม ค่าของที่ระลึกหรือของรางวัลให้กับผู้เข้ารับการอบรม (ตามวงเงินที่กำหนด)
- นำข้อมูลการจัดการขยะขององค์กรจาก GEPP Platform ไปใช้จัดทำรายงานหรือนำเสนอเพื่อสร้างภาพลักษณ์ที่ดีขององค์กร โดย platform จะมีการคำนวณการลดการปลดปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการจัดการขยะด้วยหลักการโครงการ LESS
- แสดงข้อมูลหน่วยงาน/องค์รในเขตนำร่องที่มีการดำเนินการลดและคัดแยกขยะ ในเว็บไซต์โครงการของ กทม.
- ได้รับใบประกาศเกียรติคุณจากกรุงเทพมหานคร
ประเภทแหล่งกำเนิดขยะที่รับสมัคร
1. สถานศึกษา (สังกัด สพฐ. โรงเรียนเอกชน วิทยาลัย มหาวิทยาลัย) 2.ชุมชนแออัด 3.ชุมชนเมือง (ตึกแถว) 4.ชุมชนหมู่บ้านจัดสรร 5.ชุมชนอาคารสูง (คอนโด แฟลต อพารท์เม้นท์) 6.วัด 7.อาคารสำนักงาน (เฉพาะบริษัทที่เป็นเจ้าของอาคารที่มีผู้เช่ามากกว่า 10 ราย) 8.บริษัทเอกชน ห้างร้าน โรงแรม (รวมสำนักงานเขต)
ขั้นตอนการดำเนินงาน กิจกรรมที่ 1
เตรียมความพร้อมของภาคีที่ปรึกษาและพัฒนาระบบข้อมูลกลางและการแสดงผลการจัดการขยะที่ต้นทาง
- จัดทำ data platform รวบรวมสื่อคู่มือ คลิป VDO ต่าง ๆ
- ประสานเตรียมความพร้อมของขยะแต่ละประเภท
- จัด Workshop ภาคีที่ปรึกษาที่เข้าร่วมโครงการ
- GEPP เริ่มพัฒนาฐานข้อมูล dashboard และเก็บข้อมูล waste collectors
- ส่วนกลางออกแบบ platform การทำงานภายในและประชาสัมพันธ์การดำเนินโครงการ
- นำเสนอผลการดำเนินโครงการจัดเวทีถอดบทเรียน
ระบบการจัดการข้อมูลขยะ
– รวบรวมข้อมูลวัสดุรีไซเคิลจากหลายๆ ระบบ
– ปรับข้อมูลให้เป็นพื้นฐานเดียวกัน เช่น คำเรียกประเภทวัสดุ เป็นต้น
– รวบรวมข้อมูลขยะประเภทอื่นๆ แต่ละประเภท ให้เข้าใจง่าย
– วิเคราะห์ ติดตามข้อมูลในภาพรวม และง่ายต่อการนำไปใช้งาน
ขอบเขตโครงการฯ
- พื้นที่เขตนำร่อง 2 เขต
- ระยะเวลาการดำเนินการ 15 เดือน
- จัดเก็บและระเบียบข้อมูลของร้านรับซื้อวัสดุรีไซเคิลในกรุงเทพฯ
- ข้อมูลจัดเก็บจาก
- แหล่งกำเนิดขยะ มากถึง 100 จุด (ในเขตนำร่อง)
- ฝ่ายจัดเก็บ (เขต)
- โครงการต่าง ๆ ในพื้นที่, Start-up ที่จัดเก็บวัสดุรีไซเคิล
แนวทางการบันทึกข้อมูล และการนำเสนอข้อมูลขยะ
ขั้นตอนการดำเนินงาน กิจกรรมที่ 2 และ 3
ส่งเสริมแหล่งกำเนิดขยะสำคัญในเขตนำร่องปทุมวันและหนองแขมให้พัฒนาระบบรองรับการลดการสร้างขยะและคัดแยกขยะ
- ประชาสัมพันธ์เปิดรับสมัครแหล่งกำเนิดขยะเข้าร่วมโครงการ
- คัดเลือกแหล่งกำเนิดขยะที่เข้าร่วมโครงการ
- ภาคีที่ปรึกษาเริ่มทำงานกับแหล่งกำเนิดขยะตามแนวทางที่กำหนด
- ภาคีร่วมประชุมกับส่วนกลางเพื่อติดตามประเมินผลทุก 3 เดือน
ขั้นตอนการดำเนินงาน กิจกรรมที่ 4
พัฒนาพื้นที่ต้นแบบการกำจัดขยะอินทรีย์ด้วยการเลี้ยงหนอนแมลงทหารดำ ที่เขตหนองแขม โดยมีเป้าหมายกำจัดขยะอินทรีย์วันละ 1 ตัน
- จัดหาพื้นที่สำหรับสร้างศูนย์สาธิต และแหล่งเรียนรู้การกำจัดขยะอินทรีย์
- ออกแบบและจัดสร้างโรงเรือนและจัดเตรียมวัสดุอุปกรณ์ต่างๆ ภายในโรงเรือนเพาะเลี้ยง และกำจัดขยะอินทรีย์
- ประสานความร่วมมือภาคบริการอาหารในการคัดแยกขยะอินทรีย์จากต้นทาง
- บริษัทเจเนซิสเอ็กซ์จำกัดจะเป็นผู้ดูแลการจ้างเจ้าหน้าที่และดำเนินการเพาะเลี้ยงหนอน
- จำหน่ายผลผลิต
- นำข้อมูลที่จัดเก็บมาวิเคราะห์ข้อมูลและประเมินผล
- เริ่มประชาสัมพันธ์เพื่อเปิดรับการดูงานให้กับเกษตรกร องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และประชาชนทั่วไปที่สนใจ
สรุป
โครงการนี้จัดทำขึ้นเพื่อแก้ไขปัญหาขยะอย่างยั่งยืน โดยการจัดการขยะที่ต้นทาง สามารถช่วยลดภาระงบประมาณ สร้างรายได้ และลดผลกระทบสิ่งแวดล้อมจากการกำจัดขยะที่ปลายทาง ทำให้ช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการกำจัดขยะ การจัดการขยะด้วยข้อมูลสร้างผลประโยชน์ให้กับทั้งสิ่งแวดล้อม และผลประโยชน์ภายในองค์กร ทั้งในเรื่องของการนำข้อมูลไปพัฒนาการจัดการขยะ หรือการนำข้อมูลขยะไปใช้เพื่อทำรายงานความยั่งยืน พร้อมสร้างภาพลักษณ์ที่ดีให้กับองค์กรหรือหน่วยงาน ไม่ว่าจะเป็นองค์กรขนาดเล็ก หรือใหญ่ โรงเรียน หมู่บ้าน หรือคนโด ก็สามารถร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการช่วยเหลือโลกของเราได้